समाजमा सम्बन्ध-विच्छेदको दर तीव्र रूपमा बढिरहेको छ। पहिले विवाहलाई जीवनभर टिकाउने बन्धन मानिन्थ्यो, तर हाल आएर यो धारणा क्रमशः परिवर्तन हुँदै गएको छ। मानिसहरू विवाहलाई अनिवार्य जस्तो नमान्ने प्रवृत्ति देखाइरहेका छन् भने, विवाहपश्चात् असन्तुष्ट सम्बन्धलाई टुंग्याउने चाहना पनि बढ्दो छ।
सम्बन्ध-विच्छेदका प्रमुख कारणहरू
समाजको बदलिँदो सोच
विगतमा सम्बन्ध-विच्छेदलाई समाजले नकारात्मक रूपमा लिने गर्दथ्यो। तर हालको पुस्ताले व्यक्तिगत स्वतन्त्रतालाई बढी प्राथमिकता दिने भएकाले असन्तोषजनक सम्बन्धलाई निरन्तरता दिने भन्दा टुंग्याउने सोच राख्न थालेका छन्।
आर्थिक स्वतन्त्रता
महिलाहरू आर्थिक रूपमा आत्मनिर्भर बन्दै गएका छन्। पहिले महिलाहरू आर्थिक रूपमा पतिमा निर्भर हुने भएकाले सम्बन्ध जति तनावपूर्ण भए पनि टिकाइरहन्थे। तर अहिले महिलाहरूले आफ्नो करियर र भविष्यलाई प्राथमिकता दिन थालेपछि सम्बन्ध-विच्छेदको संख्या बढेको देखिन्छ।
विवाहमा असन्तुष्टि
धेरै जोडीहरूले विवाहपश्चात् एक-अर्काबाट अपेक्षा राख्छन्। तर ती अपेक्षा पूरा नभएमा असन्तुष्टि बढ्छ र अन्ततः सम्बन्ध टुंगिने स्थिति आउँछ। भावनात्मक, शारीरिक वा आर्थिक असन्तुष्टि सम्बन्ध-विच्छेदको प्रमुख कारण बन्न सक्छ।
सञ्चार प्रविधि र सामाजिक सञ्जालको प्रभाव
सामाजिक सञ्जाल र प्रविधिको विकासले सम्बन्धहरूमा ठूलो प्रभाव पारेको छ। एक-अर्काप्रति शंका गर्ने, बाहिरी सम्बन्धहरूमा आकर्षित हुने तथा व्यक्तिगत जीवन सार्वजनिक गरिनु जस्ता कारणले सम्बन्धमा दरार ल्याएको पाइन्छ।
वैदेशिक रोजगारी र लामो दूरीको सम्बन्ध
धेरै नेपाली जोडीहरू रोजगारीका लागि विदेश जाने गर्छन्। लामो समयसम्म टाढा बस्दा आपसी समझदारी कमजोर बन्छ र अन्ततः सम्बन्ध विच्छेदसम्म पुग्ने सम्भावना उच्च हुन्छ।
घरेलु हिंसा र मानसिक तनाव
शारीरिक, मानसिक वा भावनात्मक हिंसा झेलिरहेका व्यक्तिहरू अब चुप लागेर बस्न चाहँदैनन्। कानुनी अधिकारबारे जनचेतना बढ्दा पीडितहरू सम्बन्ध-विच्छेदको बाटो रोज्ने गरेका छन्।
प्रेम विवाह र अनियन्त्रित अपेक्षा
प्रेम विवाह गर्नेहरूमा पनि सम्बन्ध-विच्छेद दर उच्च देखिन्छ। प्रेम विवाहमा एक-अर्कालाई बुझ्ने अवसर कम हुने भएकाले वास्तविक जीवनको चुनौती सामना गर्न नसक्दा सम्बन्ध टुंगिन सक्छ।
सम्बन्ध बचाउन के गर्न सकिन्छ?
सकारात्मक संवाद: समस्याहरूलाई एक-अर्कासँग खुलेर छलफल गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ।
आर्थिक पारदर्शिता: दम्पतीहरूले आर्थिक मामिलामा खुला र स्पष्ट रहनुपर्छ।
भावनात्मक समझदारी: एक-अर्काको भावना बुझ्ने र सम्मान गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ।
प्रेम र विश्वास: सम्बन्धलाई बलियो बनाउन सानो-सानो कुरामा प्रेम र विश्वास बढाउनु आवश्यक छ।
परिवारको साथ र परामर्श: परिवार तथा परामर्शदातासँग छलफल गर्दा समाधान खोज्न सजिलो हुन सक्छ।
सम्बन्ध-विच्छेद समाजको यथार्थ हो, तर यदि सही तरिकाले सम्बन्धलाई सन्तुलित बनाइयो भने धेरै समस्या समाधान हुन सक्छन्।
